Windows 11 wordt door Microsoft gepresenteerd als het meest veilige besturingssysteem ooit. Dankzij functies als Windows Hello, verbeterde versleuteling en ingebouwde bescherming tegen phishing heeft de gebruiker er veel extra beveiligingsopties bij gekregen. Maar veiligheid heeft ook een keerzijde: soms veroorzaken beveiligingsupdates serieuze problemen. Dat zagen we opnieuw bij de verplichte update van 11 september 2025 (KB5065426). Veel gebruikers, waaronder diverse HCC-leden, meldden na deze update dat hun NAS niet meer bereikbaar was.
Wereldwijd barstte er op forums een storm van kritiek los, omdat het probleem vooral gebruikers trof die afhankelijk zijn van SMB-shares voor het benaderen van hun bestanden. Voor wie niet meteen wist wat er aan de hand was, leek het alsof de hele netwerkopslag “zomaar” kapotging.
In dit artikel kijken we naar de achtergronden van dit soort updateproblemen, de spagaat waarin Microsoft zich bevindt, en – belangrijker nog – wat je als gebruiker kunt doen om jezelf beter te beschermen tegen de negatieve gevolgen.
Het septemberprobleem: SMB en NAS-systemen
De update van 11 september was bedoeld om kwetsbaarheden in Windows 11 te dichten. Helaas had dit direct effect op het SMB-protocol (Server Message Block), een al jaren gebruikt mechanisme om bestanden en printers te delen in een netwerk. NAS-apparaten van onder andere Synology en QNAP vertrouwen op SMB voor toegang vanuit Windows.
Na de update zagen veel gebruikers foutmeldingen of konden ze simpelweg geen verbinding meer maken. In sommige gevallen waren workarounds mogelijk door instellingen te wijzigen of de update tijdelijk te verwijderen, maar dat is niet voor iedereen haalbaar. Voor doorsnee gebruikers was dit vooral frustrerend: van de ene op de andere dag kon men niet meer bij zijn foto’s, documenten of back-ups.
Microsofts spagaat: veiligheid versus bruikbaarheid
Het voorval toont opnieuw het spanningsveld waarin Microsoft opereert. Enerzijds moet het bedrijf snel en effectief beveiligingslekken dichten. Als Windows ergens kwetsbaar is, dan ligt misbruik door hackers en ransomwaregroepen direct op de loer. Daarom maakt Microsoft updates vaak verplicht.
Anderzijds veroorzaakt iedere ingreep in de kern van het systeem compatibiliteitsproblemen. Windows moet immers samenwerken met miljoenen apparaten en configuraties wereldwijd. Versterk je de beveiliging, dan kan dat leiden tot het uitvallen van oudere methoden of apparaten. Voor Microsoft is het onmogelijk om elke mogelijke situatie te testen.
Het resultaat: een update die de veiligheid vergroot, maar tegelijk cruciale functionaliteit weghaalt voor een grote groep gebruikers.
Gebrekkige communicatie
Een ander punt dat vaak terugkomt, is communicatie. Microsoft publiceert release notes bij elke update, maar pas nadat gebruikers massaal klachten melden, verschijnen daar concrete waarschuwingen en workarounds.
Bij de septemberupdate zagen we dat opnieuw: fora en sociale media stroomden vol met klachten voordat Microsoft het probleem officieel erkende. Tegen die tijd hadden veel gebruikers al uren gezocht naar oplossingen of zelfs hun hele systeem opnieuw geïnstalleerd.
Dit gebrek aan proactieve communicatie ondermijnt het vertrouwen van gebruikers. En het benadrukt dat verenigingen zoals HCC een belangrijke rol kunnen spelen door dit soort signalen vroegtijdig op te pikken en door te geven aan onze leden.
De bredere context: een bekend patroon
Het is niet de eerste keer dat Windows-updates problemen veroorzaken. Ook bij eerdere versies, zoals Windows 7 en Windows 10, hebben verplichte patches soms printers onbruikbaar gemaakt, randapparatuur uitgeschakeld of netwerkverbindingen verstoord.
Toch is de situatie de laatste jaren anders. Microsoft legt steeds meer nadruk op veiligheid en minder op compatibiliteit met oudere apparatuur. Het gevolg is dat updates vaker “breken” met wat gebruikers gewend zijn. Voor de techgigant is dat een bewuste keuze: beter tijdelijk ongemak, dan het risico van een grootschalige aanval.
Voor gebruikers voelt dat echter vaak anders. Een pc die technisch veilig is, maar geen toegang meer heeft tot je NAS of printer, is praktisch gezien niet bruikbaar.
Wat betekent dit voor HCC-leden?
De belangrijkste les is dat je updates nooit blindelings moet installeren zonder voorbereid te zijn. Natuurlijk moeten we updates niet structureel uitstellen of negeren – dat brengt veel grotere risico’s met zich mee – maar het loont de moeite om een paar voorzorgsmaatregelen te nemen.
1. Maak back-ups
Voordat je een update installeert, is het verstandig een back-up van je bestanden en instellingen te hebben. Dit kan via een externe schijf, NAS of cloudoplossing. Maak bij voorkeur ook regelmatig een volledige systeemimage.
2. Volg betrouwbare informatiebronnen
Wacht een paar dagen met het installeren van updates totdat duidelijk is of er grote problemen zijn. Volg de HCC-nieuwsbrief, onze website en betrouwbare techmedia. Vaak wordt binnen 48 uur duidelijk of een update issues veroorzaakt.
3. Houd je NAS up-to-date
Veel NAS-fabrikanten brengen firmware-updates uit die de compatibiliteit met Windows herstellen. Controleer regelmatig of jouw apparaat de laatste software draait.
4. Overweeg alternatieve protocollen
Sommige NAS-apparaten ondersteunen naast SMB ook NFS, WebDAV of fabrikant-specifieke apps. Als SMB niet werkt, kunnen deze een uitweg bieden.
5. Leer updates tijdelijk terug te draaien
Windows biedt de optie om een recente update te verwijderen als die ernstige problemen oplevert. Dit kan je tijdelijk lucht geven tot er een oplossing is. Let wel: het is geen structurele oplossing, want je wilt op termijn wel weer beveiligd zijn.
6. Investeer in kennis van meerdere systemen
Veel HCC-leden experimenteren naast Windows ook met Linux. Het hebben van een tweede systeem kan een handige fallback zijn. Mocht Windows tijdelijk problemen geven, dan kun je in elk geval je bestanden via een ander OS benaderen.
HCC’s rol
Voor HCC ligt hier een duidelijke taak. We willen leden niet alleen informeren over de voordelen van nieuwe beveiligingsfuncties, maar ook eerlijk en kritisch zijn over de nadelen. Updates zijn noodzakelijk, maar ze zijn niet zonder risico.
Daarom nemen we voortaan structureel een rubriek op in de HCC!windows-nieuwsbrief waarin we de meest recente updates bespreken: wat er verandert, welke problemen gemeld worden en welke workarounds er bestaan. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden om een online sessie of themadag te organiseren waarin leden leren hoe ze veilig en verstandig met updates omgaan.
Conclusie
Het incident met de septemberupdate laat zien dat veiligheid en bruikbaarheid soms op gespannen voet staan. Microsoft kiest er terecht voor om beveiligingslekken snel te dichten, maar de communicatie en begeleiding richting gebruikers schieten tekort.
Voor HCC-leden is de boodschap helder: updates zijn onmisbaar, maar bereid je goed voor. Met de juiste voorzorgsmaatregelen kun je problemen beperken en jezelf veel frustratie besparen.
Dankzij signalen zoals dat van Harry Aiking kunnen wij als vereniging onze leden beter informeren en ondersteunen. En dat is precies de kracht van HCC: samen kennis delen, problemen signaleren en oplossingen zoeken, zodat we allemaal veiliger en met meer plezier met onze digitale hobby bezig kunnen zijn.
Praktische tips in het kort
- Maak altijd back-ups en bij voorkeur een systeemimage.
- Wacht enkele dagen met installeren van updates en volg de berichtgeving.
- Houd ook randapparatuur, zoals je NAS, up-to-date.
- Verken alternatieve protocollen of apps als SMB uitvalt.
- Leer hoe je updates tijdelijk kunt terugdraaien.
- Overweeg het gebruik van een tweede systeem (bijvoorbeeld Linux) als vangnet.
